Trong kinh doanh, thuật ngữ “doanh số” được sử dụng rất phổ biến, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ bản chất của nó. Có nhiều người thường nhầm lẫn giữa doanh số và lợi nhuận, trong khi hai khái niệm này lại có ý nghĩa hoàn toàn khác nhau. Vậy doanh số là gì? Làm sao để phân biệt chính xác doanh số và lợi nhuận? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để không mắc sai lầm trong đánh giá hiệu quả kinh doanh.
1. Doanh số là gì?
Doanh số (tiếng Anh: Revenue hoặc Sales) là tổng số tiền thu được từ việc bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định, chưa trừ đi các chi phí. Đây là chỉ số phản ánh quy mô hoạt động kinh doanh và thường được sử dụng để đánh giá hiệu quả kinh doanh trong giai đoạn đầu.
Ví dụ:
Nếu một cửa hàng bán được 100 sản phẩm, mỗi sản phẩm có giá 500.000 VNĐ thì doanh số = 100 x 500.000 = 50.000.000 VNĐ.
Lưu ý: Doanh số chỉ phản ánh tổng giá trị bán hàng, không thể hiện khoản lời thực tế của doanh nghiệp.
2. Phân loại doanh số trong kinh doanh
Tùy vào mục tiêu phân tích, doanh số có thể được chia thành nhiều loại khác nhau:
a. Doanh số gộp (Gross Sales)
Là tổng giá trị bán hàng chưa trừ đi bất kỳ khoản chiết khấu, hoàn trả hay khuyến mãi nào.
b. Doanh số thuần (Net Sales)
Được tính bằng doanh số gộp trừ đi các khoản giảm trừ như: chiết khấu thương mại, hàng trả lại, hàng khuyến mãi…
Công thức:
Doanh số thuần = Doanh số gộp – Chiết khấu – Hàng trả lại – Khuyến mãi
c. Doanh số theo khu vực / nhóm sản phẩm / kênh phân phối
Doanh số còn có thể phân chia theo từng khu vực địa lý, loại sản phẩm hay từng kênh bán hàng để dễ dàng quản lý và phân tích hiệu quả hơn.
3. Cách tính doanh số
Công thức cơ bản:
Doanh số = Số lượng sản phẩm bán được x Giá bán đơn vị
Ví dụ:
-
Một công ty bán 300 chiếc tivi với giá 10 triệu/chiếc.
-
Doanh số = 300 x 10.000.000 = 3.000.000.000 VNĐ
Trong báo cáo tài chính, doanh số thường được thể hiện theo từng quý hoặc từng năm để đánh giá tốc độ tăng trưởng.
4. Doanh số và lợi nhuận: Sự khác biệt then chốt
a. Doanh số là gì?
Là tổng số tiền thu được từ hoạt động bán hàng, chưa trừ chi phí.
b. Lợi nhuận là gì?
Lợi nhuận là phần còn lại sau khi trừ tất cả các chi phí (chi phí sản xuất, vận hành, nhân sự, marketing, thuế…) khỏi doanh số.
Công thức lợi nhuận:
Lợi nhuận = Doanh số – Tổng chi phí
c. So sánh doanh số và lợi nhuận:
| Tiêu chí | Doanh số | Lợi nhuận |
|---|---|---|
| Phản ánh | Tổng giá trị bán hàng | Hiệu quả kinh doanh |
| Bao gồm chi phí? | Không | Có |
| Mục đích phân tích | Quy mô thị trường | Khả năng sinh lời |
| Giá trị thực tế | Có thể lớn nhưng không lời | Luôn là phần lời hoặc lỗ |
5. Vì sao doanh số quan trọng trong kinh doanh?
-
Đo lường hiệu suất bán hàng: Giúp doanh nghiệp xác định hiệu quả hoạt động kinh doanh theo thời gian.
-
Là căn cứ để định hướng chiến lược: Những sản phẩm/doanh nghiệp có doanh số cao thường được ưu tiên đầu tư phát triển.
-
Phản ánh sức mạnh thương hiệu: Thương hiệu có doanh số cao thường đồng nghĩa với uy tín và thị phần lớn.
-
Tác động đến dòng tiền: Doanh số cao giúp doanh nghiệp có dòng tiền ổn định, phục vụ tái đầu tư và mở rộng.
6. Các yếu tố ảnh hưởng đến doanh số
a. Giá bán sản phẩm
Giá bán là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến doanh số.
b. Chất lượng sản phẩm
Sản phẩm chất lượng cao giúp tăng niềm tin và giữ chân khách hàng.
c. Chiến lược Marketing
Quảng cáo hiệu quả giúp thu hút khách hàng và đẩy mạnh tiêu thụ.
d. Kênh phân phối
Mạng lưới phân phối rộng khắp giúp tăng khả năng tiếp cận thị trường.
e. Đội ngũ bán hàng
Một đội ngũ nhân viên sale chuyên nghiệp sẽ thúc đẩy mạnh doanh số.
7. Cách tăng doanh số hiệu quả
a. Tăng số lượng khách hàng
Đầu tư vào quảng cáo, truyền thông để tiếp cận khách hàng mới.
b. Tăng tần suất mua hàng
Chăm sóc khách hàng cũ, triển khai các chương trình khách hàng thân thiết.
c. Tăng giá trị đơn hàng
Upsell (bán kèm giá cao hơn) hoặc cross-sell (bán chéo sản phẩm bổ trợ).
d. Cải thiện quy trình bán hàng
Sử dụng phần mềm CRM, tự động hóa và tối ưu hành trình khách hàng.
e. Phân tích dữ liệu
Theo dõi hành vi mua hàng để điều chỉnh sản phẩm và thông điệp tiếp thị.
8. Ví dụ thực tế về doanh số và lợi nhuận
Trường hợp A: Vinamilk
-
Doanh số năm 2023: 60.000 tỷ VNĐ
-
Chi phí sản xuất và vận hành: 45.000 tỷ VNĐ
-
→ Lợi nhuận: 15.000 tỷ VNĐ
Trường hợp B: Một cửa hàng online
-
Bán được 100 sản phẩm, mỗi sản phẩm 1 triệu VNĐ
-
Doanh số = 100 triệu VNĐ
-
Chi phí (nhập hàng, ship, ads…) = 90 triệu VNĐ
-
Lợi nhuận = 10 triệu VNĐ
→ Nếu chỉ nhìn vào doanh số thì thấy cửa hàng rất “đắt khách”, nhưng nếu không kiểm soát chi phí tốt thì lợi nhuận rất thấp.
9. Những sai lầm thường gặp khi đánh giá doanh số
-
Nhầm lẫn giữa doanh số và lợi nhuận: Nhiều người tưởng doanh số cao là lời nhiều.
-
Bỏ qua chi phí phát sinh: Chi phí vận hành, marketing có thể làm hao hụt lợi nhuận.
-
Không theo dõi doanh số theo từng nhóm sản phẩm: Dẫn đến mất phương hướng khi đầu tư.
-
Chỉ tập trung vào doanh số ngắn hạn: Bỏ lỡ cơ hội xây dựng tệp khách hàng trung thành.
10. Tổng kết
Hiểu đúng doanh số là gì không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý hiệu quả hoạt động kinh doanh, mà còn là nền tảng quan trọng để đưa ra quyết định tài chính đúng đắn. Việc phân biệt rõ giữa doanh số và lợi nhuận là điều bắt buộc đối với bất kỳ chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư hay người làm kinh doanh nào.
Hãy nhớ: Doanh số cho bạn biết “bạn bán được bao nhiêu”, còn lợi nhuận cho bạn biết “bạn giữ lại được bao nhiêu”. Đừng đánh giá sai!
Nội dung doanh số là gì được viết bởi Học viện MIB (mib.vn) và Minh Đức Ads